Las Aigas Bonas

En julh 1852, la petita vila de las Aigas Bonas, nigada fadament hens un arreplec deus Pirenèus, qu'èra en esmai : estranhèras, arribadas deu país vesin, qu'i hasèn sensacion. Eugénie de Montijo que s'i èra arrestada, per ua sason, dab la soa mair, e qu'èra coneishuda per estar charmadora. Los òmis que's disèvan elobats, enluats.  Las hemnas, dab ua communautat d'opinions, causa la mèi rara deu monde quan e's deben jutjar eras medishas, qu'asseguravan  que ne's brembavan pas d'aver vist un sorríder tan doç e tan fièr en medish temps.

Lo nom de Madamisèla de Montijo que's passejava sus tots los pòts. L'originalitat de las soas faiçons, drin hardidas, singularas, qui's ressentiva en la soa educacion cosmopolita ;  las soas inclinacions caritativas, l'eslanç de còr qui la portavan a espandir alentor d'èra tot lo ben que podèva har, arredoblavan las curiositats e las simpatias.
Qu'èra pendent l'estiu qui precediva la proclamacion de l'Empèri. A las Aigas Bonas que's trobava, en medish temps, Bernard Bauer, destinat a vader lo predicator de las Tuileries. Lo sovier que guardè d'aquera aparicion e qu'a volut fixar hens las soas nòtas manuscritas – pasadas, après la soa mort, hens las nostes mans – qu'estó tan viu, que las annadas n'an pas amortit lo son entosiasme.  Que la trobè radiosament beròja.

La joena Espanhòla que's despensava, tan suu plan fisic que morau, dinc a la limita de las soas facultats, que's passejava a pè e a chivau suus camins pintorescs d'aqueth penent deus Pireneus, que s'adonava dab l'ardor deu son atge aus plasers deu bal : e, hens los entertemps de las soas gaujors, que s'enqueriva de las sofrenças alentor a las quau li serè possible d'aportar ua ajuda, un solaç.

Cada matin qu'assistívam a un espectacle esmavent, devans la pòrta de l'ostau on èran la comtessa e la soa hilha. Los praubes deu país qu'i èran amassats en esperant la hada blonda ; e lo lor nombre qu'augmentava dab la reputacion d'ua generositat que d'autes demandavan a constatar au lor torn. Deu hons deus vilatges alentorn vienèvan los desfortunats entà recéber la loa part de la distribucion quotidiana d'aumoina. Sol un vielh avugle demorava hens la soa taupatèra per la fauta de l'impoténcia de las soas camas e que's lamentava d'en estar excludit. Madamisèla de Montijo qu'entenó aqueste detressa. Lo dia deu son depart de las Aigas Bonas, la soa auto que s'arrestè debans la cabana deu paisan infirme ; que baishè e pausè duas pèças hens las soas mans qui tremolavan. Transportat de reconeishença, l'òmi que digó «  Que Diu vos arrecompensa tan com lo meritatz! Que Diu vos hasca reina! »

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.